Nagrody PAN za najciekawsze badania w dziedzinie biologii: artykuł nr 1777
2006-01-09 17:08:24 Ciekawostki
Badaczka zegara biologicznego w układzie nerwowym oraz naukowiec śledzący rozwój muszli u ślimaków żyjących w epoce dinozaurów znaleźli się w gronie osób uhonorowanych przez Polską Akademię Nauk za najciekawsze badania w dziedzinie biologii w ubiegłym roku. Uroczyste wręczenie nagród odbyło się 9 stycznia w Warszawie.
Wydział Nauk Biologicznych PAN przyznał za rok 2005 nagrodę indywidualną i
zespołową.
Nagrodę indywidualną zdobyła prof. Elżbieta Pyza z Instytutu Zoologii UJ za cykl
publikacji poświęconych badaniom rytmiki dobowej. Jak wyjaśniła profesor, rytmy
biologiczne, generowane przez wewnętrzny zegar biologiczny, występują u
wszystkich organizmów. Dzięki nim możliwe jest utrzymywanie rytmu aktywności i
odpoczynku oraz synchronizacja tych procesów z cyklicznymi zmianami zachodzącymi
w środowisku, jak na przykład dobowe zmiany dnia i nocy. Jako obiekt
doświadczalny w badaniach nad zegarem biologicznym prof. Pyza wykorzystuje
muszki owocowe.
Nagrodę zespołową odebrały uczone z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M.
Nenckiego PAN, prowadzące pod kierunkiem prof. Hanny Strzeleckiej-Gołaszewskiej
badania nad białkami motorycznymi, czyli takimi białkami, które biorą udział w
procesie przekształcania w organizmie energii chemicznej na energię mechaniczną
niezbędną dla ruchu organizmów żywych. Badaczki starają się wytłumaczyć,
dlaczego komórki człowieka poruszają się, a mięśnie kurczą. Badają w tym celu
dwa białka motoryczne - miozynę i aktynę. Jak wyjaśniła prof.
Strzelecka-Gołaszewska, kiedy włókna złożone z cząsteczek tych białek przesuwają
się wzdłuż siebie, inicjowany jest proces skurczu mięśni oraz procesy ruchu i
podziału komórek.
Wydział przyznał dodatkowo dwa wyróżnienia. Dr. Andrzeja Kaima z Instytutu
Paleobiologii PAN wyróżniono za szczególnie ciekawe badania nad zmianami
ewolucyjnymi w budowie muszli ślimaków z ery mezozoicznej (230-65 mln lat temu),
kiedy żyły dinozaury. Z kolei prof. Magdalenę Ralską-Jasiewiczową z Instytutu
Botaniki PAN doceniono za badania nad roślinnością w Polsce w okresie
czwartorzędu (okres od ok. 1,8 mln lat temu do dziś), w epoce lodowcowej i
polodowcowej.
Podczas uroczystości wręczenia nagród Wydziału o wynikach swoich badań
opowiadali także biolodzy uhonorowani Nagrodami Prezesa Rady Ministrów, Fundacji
na Rzecz Nauki Polskiej oraz Komitetu Mikrobiologii PAN. Aż dwie z tych nagród
za 2005 rok zdobyła prof. Zofia Kielan-Jaworowska z Instytutu Paleobiologii PAN,
zaliczana do najsłynniejszych polskich paleontologów, organizatorka wielu wypraw
badawczych na pustynię Gobi w Mongolii. Doceniono ją za badania nad ewolucją
ssaków w epoce dinozaurów, czyli w mezozoiku.
Jak podkreśliła profesor, mezozoik zwany jest "ciemnymi latami historii ssaków".
Przez pierwsze 160 milionów lat mezozoiku, czyli faktycznie przez dwie trzecie
swojej historii, ssaki były bardzo małe - osiągały zazwyczaj wielkość myszy i
prowadziły tylko nocny tryb życia, co było reakcją na ocieplenie się klimatu.
Profesor przypomniała, że przodkami ssaków były gady zwane cynodontami, które
pojawiły się w permie (280-230 mln lat temu).
Dzięki uprzejmości:
PAP - Nauka w Polsce, Joanna Poros
Wybrane wiadomości z ciekawostek
- Konkurs: Cudze chwalicie, swego nie znacie - Osiągnięcia nauki polskiej
- Jak się studiuje w SGGW?
- Letnia Szkoła Mikroskopii Optycznej LSMO - Teoria i Praktyka. Techniki mikroskopii optycznej w wizualizacji i analizie obrazu
- IMGW: Być może wróci polskie babie lato
- Agresywny zając zaatakował parę emerytów
- Nagroda Złotej Róży za wybitne dzieło przyrodnicze
- Minister Marek Sawicki: mięso i produkty drobiowe nie są zagrożeniem dla życia i zdrowia ludzi