Molekularne nożyczki: efekt nowej polityki komercjalizacyjnej UJ
Wiosną 2007 roku Uniwersytet Jagielloński wprowadził kompleksowe regulacje dotyczące ochrony własności intelektualnej i tworzenia firm naukowych. Są już pierwsze, wymierne efekty tej nowej polityki UJ.
Politykę tę tworzą dwa regulaminy: Zasady dotyczące własności intelektualnej
i ochrony prawnej dóbr intelektualnych na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz
Zasady tworzenia spółek spin-off w Uniwersytecie Jagiellońskim. Centrum
Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu (CITTRU) koordynowało
Trwające ponad rok prace nad nimi.
W sposób kompleksowy normują one kwestie związane z własnością intelektualną
tworzoną przez pracowników naukowych Uniwersytetu, takie jak: budowanie
współpracy z przemysłem, poszukiwanie potencjalnych partnerów – licencjobiorców,
wdrażanie wynalazku, pobudzanie przedsiębiorczości akademickiej. Czytelne
uregulowanie zasad dotyczących własności intelektualnej ma stanowić zachętę dla
naukowców, który otrzymywać będą 50% zysków z komercjalizacji prac badawczych,
jak również dla biznesu do podejmowania współpracy z uczelnią. Regulacje
stanowią, iż Uniwersytet będzie współfinansował zgłoszenia nowatorskich patentów
oraz obejmował udziały w spółkach akademickich. Pozwoli to skuteczniej promować
osiągnięcia naukowe Uniwersytetu. Jest również kolejnym elementem
przystosowywania uczelni do funkcjonowania w warunkach rynkowych.
Jednym z pierwszych, realnych efektów nowej strategii Uniwersytetu są zgłoszenia
patentowe jakie dokonali krakowscy biotechnolodzy. Opracowali oni sposób
otrzymywania specyficznych enzymów, które wykorzystywane są do przemysłowej
produkcji białek zrekombinowanych. Co to oznacza? Substancje białkowe – które
przebadali uczeni z UJ – są rodzajem narzędzi biotechnologicznych, które po
połączeniu z produktami finalnymi usuwają ich zbędne części. Możemy je nazwać
molekularnymi nożyczkami odcinającymi określoną (co stanowi o sensie całej
operacji) część łańcuchów peptydowych. W ten sposób otrzymać można produkt
pozbawiony niepotrzebnych – na etapie finalnym – elementów.
Technologia odkryta na UJ jest podstawą do tworzenia wielu nowych leków, metod
diagnostycznych i terapeutycznych. Obecnie farmaceutyki oparte o białka
zrekombinowane stanowią coraz większą pule leków specjalistycznych, głównie
przeciwnowotworowych, przeciwzapalnych, odpornościowych i neurologicznych. Na
razie ponad 100 substancji tego typu weszło do produkcji, jednakże aż ponad 300
jest już na etapie badań klinicznych. Warto również nadmienić, ze wartość
światowego rynku białek zrekombinowanych wzrosła tylko w ciągu dwóch lat
(2001-2003) o 50% (z poziomu 21 do 31 mld USD )
Wstępne analizy ekonomiczne przeprowadzone w CITTRU prowadzą do wniosku, że
przedstawiona metoda ma ogromne szanse znaleźć zastosowanie w przemyśle
chemicznym, medycynie i farmacji. Oczywiście zgłoszenie patentowe to jeden z
początkowych etapów myślenia o komercyjnym wdrożeniu wynalazku. CITTRU planuje w
przeciągu roku zainteresować odkryciem potencjalnych inwestorów, chce też
rozszerzyć ochronę innowacji w skali europejskiej. Jednakże już zgłoszenie do
Urzędu Patentowego RP daje Uniwersytetowi poważny argument w kontaktach z
biznesem.
