Bioetyczne aspekty wykorzystania komórek macierzystych
Od kilku lat toczy się debata dotycząca bioetycznych aspektów wykorzystywania komórek macierzystych w terapii medycznej. Największe kontrowersje budzą sposoby pozyskiwania niezróżnicowanych komórek, które w hodowli in vitro oraz po wszczepieniu do organizmu mogą 'dopasować się’ do różnych typów tkanek. Jak odnoszą się do tych kwestii polscy naukowcy i etycy?
KREW PĘPOWINOWA – METODA PRZYSZŁOŚCI
Źródłem komórek macierzystych jest między innymi krew pępowinowa, pozostająca po
porodzie w naczyniach łożyska i łożyskowej części pępowiny. Komórki macierzyste
w niewielkiej liczbie znajdują się także w już wykształconych tkankach np.
mięśniowej, nerwowej oraz w szpiku kostnym.
Na obecnym etapie rozwoju medycyny, uzyskiwanie i zastosowanie komórek
macierzystych z krwi pępowinowej czy dorosłego organizmu jest dość trudne. Co
więcej, wydaje się, że pobrane od dorosłych osobników komórki wykazują tendencję
do zbyt szybkiego starzenia.
KONTROWERSJE WOKÓŁ ZARODKÓW
Wielu naukowców uznaje, że najlepszym źródłem komórek macierzystych mogą być
komórki pochodzące z węzłów zarodkowych wczesnego zarodka ludzkiego.
Materiałem biotechnologicznym szczególnie predysponowanym do badań i dalszego
wykorzystania mogą być nadliczbowe zarodki powstałe przy zapłodnieniu
pozaustrojowym oraz na drodze klonowania. Komórki macierzyste uzyskane przez
klonowanie wydają się szczególnie cenne, ponieważ ich zastosowanie pozwoliłoby
uniknąć ryzyka odrzucenia przeszczepu.
I właśnie ten sposób pozyskiwania komórek macierzystych z komórek zarodkowych,
budzi najwięcej zastrzeżeń etycznych.
OPINIE NAUKOWCÓW
Ks. prof. PAT dr hab. Tadeusz Biesaga SDB z Katedry Bioetyki Papieskiej Akademii
Teologicznej w Krakowie zauważa, że pozyskiwanie komórek macierzystych metodą
klonowania zarodków ludzkich i ich eutanazji poprzez ekstrakcję tych komórek
jest naruszeniem podstawowych praw jednostki ludzkiej. W efekcie zaciera się
różnica między komórkami somatycznymi a zarodkowymi, które stanowią początek
życia.
Podobnie uważa profesor Maria Dąmbska z Zakład Neuropatologii Rozwojowej Centrum
Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN, która zwraca też uwagę na
kontrowersyjne próby pozyskiwania materiału z płodów poronionych. Dodaje
jednocześnie, że spory związane z kwestią klonowania zarodków w celu uzyskania
komórek macierzystych kierują zainteresowania naukowców ku próbom pozyskania ich
z dojrzałych tkanek. I w tym właśnie obszarze badań należy spodziewać się
największych postępów badawczych.
PRESJA SUKCESU
Niezależnie od rozważań bioetycznych prowadzona jest działalność
medyczno-usługowa niektórych firm biotechnologicznych.
Według ks. profesora Biesaga właśnie presja sukcesów naukowych i handlowych oraz
mentalność niektórych specjalistów od inżynierii komórkowej może doprowadzić do
podważenia statusu embrionu ludzkiego. Z tego względu konieczna jest
interdyscyplinarna dyskusja specjalistów wielu dziedzin, która pozwoli
wypracować wspólne stanowisko na temat możliwości humanistycznego wykorzystania
osiągnięć współczesnej biotechnologii medycznej.
PAP – Nauka w Polsce, Maria-Magdalena Weker