Torfowiska mogą ograniczać globalne zmiany klimatu

Torfowiska mogą ograniczać globalne zmiany klimatu: artykuł nr 2776

2006-06-19 20:10:29 Ekologia

Jeśli będziemy odpowiednio traktować torfowiska, możemy w znaczącym stopniu opóźnić tzw. wzmocniony efekt cieplarniany (EGE - enhanced greenhouse effect). Obserwując zależności między torfowiskami, a globalnymi zmianami klimatu, naukowcy dostrzegają szansę na spowolnienie gwałtownych i niekorzystnych zmian na Ziemi. Torfowiska zajmują tylko około 3 proc. powierzchni Ziemi. Mają one jednak niebagatelne znaczenie dla klimatu, a jednocześnie są od niego uzależnione, ponieważ warunek ich istnienia to odpowiednia wilgotność i temperatura.

Wzajemna relacja tych specyficznych ekosystemów i klimatu opiera się głównie na obiegu węgla. Proces ten w dużej mierze zachodzi właśnie na torfowiskach.

REGULATOR WĘGLA W ATMOSFERZE

Prawidłowo funkcjonujące obszary torfowiskowe stanowią cenne rezerwuary węgla, z ciągłą możliwością jego absorpcji. Odkładanie węgla w formie torfu przypomina zjawiska z odległych epok geologicznych, kiedy to powstawały złoża paliw kopalnych - węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa lub gaz ziemny.

Niewłaściwie „działające” torfowiska stają się jednak powodem wzrostu zawartości gazów cieplarnianych w atmosferze.

Ocieplanie klimatu, a więc wzrost temperatury i parowania, powodują osuszanie torfowisk. To prowadzi do intensywnego wydzielania dwutlenku węgla i uwalniania pokładów węgla zgromadzonego w postaci torfu. Wówczas torfowiska stają się wprawdzie źródłem węgla, ale tracone są możliwości jego wiązania.

Zmiany klimatu naukowcy wiążą głównie ze zwiększaniem zawartości tzw. gazów cieplarnianych (greenhouse gases, GHGs) w atmosferze. Najważniejsze z nich to dwutlenek węgla CO2 i metan CH4. Wzrost ich ilości w atmosferze prowadzi do zwiększonej absorpcji promieniowania słonecznego i w konsekwencji - do wzrostu temperatury. Zjawisko to określa się mianem „wzmocnionego” efektu cieplarnianego (enhanced greenhouse effect EGE).

EGE przejawia się także zmianami ilości opadów, wzrostem częstotliwości występowania ekstremalnych zjawisk atmosferycznych oraz podnoszeniem poziomu wody.

Głównym źródłem GHGs jest spalanie paliw kopalnych wskutek rozwoju m.in. przemysłu i transportu. Istotne są jednak także zmiany w użytkowaniu ziemi, m.in. wylesianie na potrzeby rozwoju miast i rolnictwa, ponieważ maleje zdolność wiązania CO2 przez niszczoną roślinność.

Bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na podniesienie poziomu GHGs jest degradacja torfowisk, ich osuszanie powiązane z rozkładem materii organicznej oraz spalanie torfu jako materiału energetycznego. Według szacunków, torfowiska przyczyniają się do znacznych emisji metanu CH4 - wynoszących 10 proc. w skali globalnej.

NIEDOCENIANE EKOSYSTEMY

Torfowiska to tereny o silnie nieprzepuszczalnym podłożu, pokryte roślinnością bagienną i bagienno – łąkową. Występują głównie w strefie klimatu umiarkowanego wilgotnego i chłodnego. Są typem mokradeł, siedliskami na tyle uwodnionymi, że występuje tam specyficzna roślinność i zachodzą procesy akumulacji osadów organicznych.

Zdaniem dr inż. Klary Tomaszewskiej z Katedry Botaniki i Ekologii Roślin Akademii Rolniczej we Wrocławiu, każdy obszar torfowisk w ma swoją specyfikę, wynikającą m. in. z położenia i zajmowanej powierzchni. Postulat objęcia torfowisk ochroną podkreśla wciąż nie dość docenianą rolę w krajobrazie i klimacie tego specyficznego i delikatnego ekosystemu.

Od dawna poszukuje się sposobów zapobiegania niekorzystnym zmianom klimatu. Zagadnienia te uwzględniały m. in. Konwencja Ramsarska, dotycząca obszarów wodno-błotnych, w tym torfowisk, oraz konwencja na temat różnorodności biologicznej – Convention on Biological Diversity CBD.

PAP – Nauka w Polsce, Marta Stankiewicz

Dzięki uprzejmości: PAP Nauka w Polsce

Następna strona

Poprzednia strona

Wybrane wiadomości z ekologii