Tylko wykorzystując potencjał młodych ludzi nauka sprosta wyzwaniom: artykuł nr 4005
2007-01-03 20:05:43 Ciekawostki
Większy nacisk na badania w priorytetowych dziedzinach i wsparcie karier młodych naukowców zapowiada nowy prezes Polskiej Akademii Nauk prof. Michał Kleiber. Jego zdaniem, konieczne też będą zmiany w strukturach niektórych jednostek badawczych i w administracji PAN. Prof. Kleiber został wybrany na prezesa PAN 11 grudnia, a swoją funkcję zaczął pełnić od nowego roku.
POTRZEBNA WIĘKSZA SPECJALIZACJA
Według nowego prezesa PAN, polska nauka potrzebuje w dziedzinie badań
poznawczych większej specjalizacji, ponieważ uczeni w naszym kraju nie mogą
osiągać sukcesów we wszystkich istniejących dziedzinach nauki. Aby specjalizacja
ta przyniosła największe korzyści, trzeba - jego zdaniem - skoncentrować się na
dziedzinach, które obecnie są najważniejsze dla Polski oraz na tych, które
najszybciej się rozwijają i pogłębiają naszą wiedzę o świecie.
"Niewątpliwie do takich dziedzin należą nowoczesna biologia molekularna,
biotechnologia, nowoczesna nauka o materiałach i wszystko to, co się wiąże z
rozwojem społeczeństwa informacyjnego, czyli informatyka i telekomunikacja.
Strategiczną dziedziną jest też oczywiście energetyka" - mówi prof. Kleiber.
Jak zaznacza, ważne są też badania socjologiczne, bowiem obecnie zachodzące
procesy, takie jak mieszanie się kultur lub starzenie się społeczeństw, będą
wymagały reakcji ze strony rządów wielu państw, także Polski, a do tego
niezbędne są teoretyczne podstawy.
Dla Polski szczególnie ważne są dziedziny związane z naszą kulturą i tożsamością
narodową. Polscy uczeni muszą np. stale badać język polski i historię naszego
kraju. "Tego nikt za nas nie zrobi" - przypomina prezes PAN.
CENTRUM BADAWCZE OKREŚLI PRIORYTETY
Prof. Kleiber planuje utworzenie w najbliższych miesiącach Centrum Badawczego w
ramach PAN, którego zadaniem ma być zarządzanie działalnością jednostek
badawczych Akademii i określanie dziedzin nauki, w których badania będą dla PAN
priorytetowe. W jego skład mają wejść członkowie PAN, a także przedstawiciele
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które finansuje działalność
poszczególnych jednostek PAN.
Pierwszym zadaniem nowo powołanego organu Akademii ma być ocena placówek
wchodzących w skład PAN, według kryteriów ostrzejszych niż stosowane przez MNiSW
w ocenie jednostek badawczych.
"Nie wystarcza, że placówki Akademii są bardzo dobre w porównaniu z innymi
polskimi placówkami. One muszą umieć nawiązać współpracę i konkurować z
najlepszymi instytucjami zagranicznymi" - tłumaczy prof. Kleiber.
Jednym z kryteriów, według których będzie to można ocenić, jest m.in. - zdaniem
nowego prezesa PAN - zdolność danej placówki do generowania "mistrzów", czyli
wybitnych w swojej dziedzinie uczonych.
NIE MA POSTĘPU BEZ MŁODZIEŻY
Według prof. Kleibera, instytut musi posiadać też zdolność do współpracy z
wiodącymi ośrodkami z innych krajów i umiejętność tworzenia szans rozwoju dla
młodych naukowców.
To ostatnie jest, zdaniem prof. Kleibera, szczególnie ważne, ponieważ w Polsce,
podobnie jak w innych krajach europejskich, w placówkach badawczych
zatrudnionych jest zbyt mało młodych, zdolnych naukowców.
"Nauki nie da się uprawiać bez młodzieży. Dzisiejsza nauka rozwija się w
szalonym tempie. Sprostać jej wyzwaniom można tylko wykorzystując potencjał
młodych ludzi, ich odwagę i brak uprzedzeń w podejściu do wielu zagadnień" -
uważa prof. Kleiber.
Aby wspomóc kariery młodych ludzi i jednocześnie pozwolić jednostkom naukowym
wybierać tych najzdolniejszych, PAN musi, według nowego prezesa, nawiązać
ściślejszą współpracę z uczelniami. Chodzi zwłaszcza o prowadzenie studiów
doktoranckich. Z jednej strony pozwoli to uniwersytetom pozyskać kadrę
wykładowców, których potrzeba coraz więcej. Z drugiej strony - instytuty będą
mogły włączyć doktorantów w swoje prace badawcze i wyłonić spośród nich swoich
przyszłych pracowników.
MNIEJ, A LEPIEJ
Niektóre instytuty, zdaniem prof. Kleibera, powinny stawać się współwłasnością
PAN i uczelni. W przyszłości mogą nawet zostać przez uczelnie wchłonięte.
W obrębie samej Akademii nowy prezes chce konsolidować niektóre jednostki.
Chodzi o to, aby słabsze i mniejsze instytuty mogły zostać włączone w skład
większych, by dzięki temu korzystać z lepszej infrastruktury i możliwości
współpracy międzynarodowej, co podniesie jakość prowadzonych tam badań.
Jak przyznaje prof. Kleiber, niektóre jednostki może czekać likwidacja - w
całości lub w części. Nie nastąpi to jednak nagle, raczej chodzi o stopniowe
wygaszanie ich działalności.
PROF. KLEIBER - NAUKOWIEC I ORGANIZATOR
60-letni prof. Michał Kleiber jest specjalistą w zakresie zastosowań
nowoczesnych technik komputerowych w badaniach naukowych, technice i medycynie.
Ukończył Wydział Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej oraz Wydział
Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego.
W 1995 roku został dyrektorem Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, w
którym od 1986 roku kieruje Zakładem Metod Komputerowych. Przez wiele lat
wykładał na Wydziale Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej.
Jest także Sekretarzem Generalnym Europejskiego Towarzystwa Metod Komputerowych
w Naukach Stosowanych oraz Prezesem Środkowoeuropejskiego Towarzystwa Metod
Komputerowych i Mechaniki.
Zasiada w radach redakcyjnych kilkunastu międzynarodowych czasopism naukowych,
jest m.in. redaktorem naczelnym prestiżowego czasopisma o zasięgu
międzynarodowym – "Archives of Computational Methods in Engineering". W 2001
roku prof. Kleiber otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (tzw.
Polskiego Nobla) w dziedzinie nauk technicznych.
W latach 2001-2005 był ministrem nauki i informatyzacji oraz przewodniczącym
Komitetu Badań Naukowych. Obecnie pełni m.in. funkcję społecznego doradcy
Prezydenta RP, jest członkiem Europejskiej Rady Nauki, Rady Programowej
Polskiego Forum Strategii Lizbońskiej oraz prezesem organizacji European
Materials Forum.
PAN - KORPORACJA UCZONYCH
Polska Akademia Nauk to państwowa instytucja naukowa będąca z jednej strony
korporacją uczonych, na wzór Francuskiej Akademii Nauk, a z drugiej - siecią
wspólnie zarządzanych państwowych instytutów naukowych, których celem jest
prowadzenie badań naukowych o możliwie najwyższym poziomie naukowym.
PAN powstała w 1951 roku na I Kongresie Polskiej Nauki, z połączenia Polskiej
Akademii Umiejętności (istniejącej od 1896 roku) oraz Warszawskiego i
Krakowskiego Towarzystwa Naukowego. Początkowo była tylko korporacją uczonych,
jednak w 1960 roku została przekształcona w rządową instytucję centralną,
sprawującą ogólną pieczę nad nauką w Polsce i zarządzającą siecią instytutów. W
1990 roku PAN straciła status instytucji rządowej, stając się ponownie zarówno
korporacją uczonych i siecią instytutów. Funkcję sprawowania kontroli nad nauką
na poziomie rządu przejął wtedy Komitet Badań Naukowych.
Jako korporacja uczonych, PAN skupia w swoim składzie najbardziej cenionych
polskich naukowców - noszą oni tytuły członków rzeczywistych PAN. Ich liczba
jest ograniczona do 350. Członkostwo w korporacji jest dożywotnie. Są także
członkowie korespondenci. Prawo zgłaszania kandydatów na członków korespondentów
mają członkowie rzeczywiści oraz rady naukowe uczelni wyższych i instytutów PAN.
Członkowie rzeczywiści są, w miarę zwalniania miejsc, wybierani spośród członków
korespondentów przez wszystkich członków rzeczywistych.
Członkami rzeczywistymi i korespondentami PAN są nie tylko polscy uczeni, ale
także liczna grupa uczonych zagranicznych (ok. 30 proc. składu).
Członkowie rzeczywiści i krajowi członkowie korespondenci tworzą zgromadzenie
ogólne PAN, które wybiera prezesa, prezydium, szefów wydziałów tematycznych,
komitetów normalizacyjno-nazewniczych oraz akceptuje przewodniczących oddziałów
terenowych.
Polska Akademia Nauk to także sieć kilkudziesięciu instytutów naukowych.
Działają one w obrębie siedmiu wydziałów tematycznych, reprezentujących grupy
nauk (I — Nauki Społeczne, II — Nauki Biologiczne, III — Nauki Matematyczne,
Fizyczne i Chemiczne, IV — Nauki Techniczne, V — Nauki Rolnicze, Leśne i
Weterynaryjne, VI — Nauki Medyczne, VII — Nauki o Ziemi i Nauki Górnicze).
Głównym zadaniem instytutów jest prowadzenie badań podstawowych. Podlegają one
formalnie szefom wydziałów tematycznych PAN, finansowane natomiast są
bezpośrednio przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Instytuty
zatrudniają ponad 4 tys. pracowników naukowych. Prowadzą studia doktoranckie.
Większość z nich ma prawo nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego.
PAP - Nauka w Polsce, Urszula Rybicka
Dzięki uprzejmości: PAP Nauka w Polsce
Wybrane wiadomości z ciekawostek
- Stradivarius swoje brzmienie zawdzięcza szkodnikom?
- Spotkanie z Michałem Budzyńskim fotografem przyrody
- Kraków: Przemijanie w Teatrze Stygmator
- Polska: Upały wywołały gwałtowne burze
- Stacja Polarna UMK na Spitsbergenie została rozbudowana i zmodernizowana
- Poszukiwany Struś Pędziwiatr
- Miłość trwa najwyżej 4 lata, potwierdzają to badania naukowe