Tajemnica miejsca zimowania wodniczki


Tajemnica miejsca zimowania wodniczki: artykuł nr 4228

2007-02-26 15:56:54 Zoologia

Międzynarodowa ekspedycja naukowa rozwiązała jedną z największych zagadek ornitologicznych ostatnich czasów - informuje Paweł Szałański z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. Tajemnica miejsca zimowania najbardziej zagrożonego wyginięciem polskiego ptaka - wodniczki, została ostatecznie odkryta w styczniu i lutym br. przez ornitologów z Międzynarodowego Komitetu Ochrony Wodniczki BirdLife w trakcie ekspedycji naukowej do Senegalu.

"Jest to ogromny sukces, ponieważ wiedza o tym, gdzie zimują wodniczki, stanie się punktem zwrotnym i pozwoli podjąć działania ochronne także w Afryce" - mówi Lars Lachmann, współorganizator wyprawy i koordynator projektu EU LIFE "Ochrona wodniczki w Polsce i Niemczech" z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (OTOP).

PO PIÓRZE DO CELU

Aby odkryć tajemnicę miejsca zimowania wodniczek, ptaków wielkości wróbla przystosowanych do życia na podmokłych łąkach torfowiskowych, naukowcy zastosowali najnowocześniejsze analizy naukowe w połączeniu z tradycyjnymi badaniami terenowymi. Dotychczas można było tylko przypuszczać, że wodniczki, podobnie jak wiele innych europejskich ptaków wędrownych spędzają zimę w Afryce, jednak nikt nie potrafił określić dokładnego miejsca zimowego pobytu ptaków.

Aby zawęzić obszar poszukiwań zespół naukowców zastosował metodę analizy izotopów pierwiastków w piórach wodniczek. W trakcie obrączkowania ptaków w Europie naukowcy pobierali próbki z piór. Poddali je następnie analizie izotopowej, wiedząc, że ptaki spędzają w Afryce znaczną cześć roku i tam rosną ich pióra.
Naukowcy porównywali uzyskane w ten sposób dane z mapami rozmieszczenia izotopów w Afryce. Dzięki temu udało się określić potencjalne miejsca zimowania wodniczek w strefie Sahelu, półpustynnym obszarze rozciągającym się na południowych obrzeżach Sahary.
Analiza kilku zarejestrowanych, znanych afrykańskich obserwacji wodniczek w połączeniu z modelowaniem komputerowym potencjalnie dogodnych stref klimatycznych doprowadziła naukowców do Senegalu. Jednak dopiero bezpośrednie badania terenowe pozwoliły wskazać właściwe miejsce. Jest to obszar odpowiednich dla wodniczki siedlisk o powierzchni 100 km2, położony w Parku Narodowym Djoudj, w północno - zachodnim Senegalu.

BEZ ZIMOWISKA W AFRYCE MOŻE NIE BYĆ GNIAZDA W POLSCE

Badania wykazały, że zimę spędza tam od 5 do 10 tys. ptaków - blisko 30% światowej populacji tego gatunku, co jest porównywalne z ilością wodniczek przebywających w Polsce latem. Odkrycie stanowisk zimowania wodniczki w Senegalu jest więc niezwykle istotne dla powodzenia działań ochronnych tego gatunku w Polsce.

Liczebność wodniczki w Europie w ostatnim stuleciu zmniejszyła się drastycznie, głównie na skutek osuszania terenów podmokłych - naturalnych miejsc rozrodu wodniczek. Obecnie na całym świecie pozostało około 15 000 par tych ptaków .
"Gwałtowne zmniejszenie się populacji wodniczek w Europie spowodowało uruchomienie międzynarodowych programów ochronnych, których pierwsze efekty są już widoczne. W Polsce na wielką skalę prowadzone są działania mające na celu ochronę i odtwarzanie jej miejsc lęgowych, dzięki projektowi Ochrony Wodniczki finansowanemu z funduszu LIFE-Nature Unii Europejskiej w którym główną rolę odgrywa Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP). Na szczęście wiemy teraz, że w Afryce duża część terenów zimowania wodniczek znajduje się na obszarze chronionym - na terenie Parku Narodowego Djoudj. Jednak nawet te mokradła, położone na południowych obrzeżach Sahary są zagrożone widoczną ekspansją pustyni na południe, napędzaną zmianami klimatycznymi. Inne miejsca w których przypuszczalnie niegdyś mogły zimować ptaki, już dawno zostały zmienione w plantacje trzciny cukrowej lub poddały się nasilającej się presji pustyni" - mówi Lars Lachmann, koordynator projektu ochrony wodniczki w Polsce.

Sytuacja wodniczek w Afryce odzwierciedla dramatyczne zanikanie miejsc lęgowych wodniczek w Europie, gdzie znajduje się jedynie 40 stanowisk, na których ptaki gniazdują regularnie. Zdaniem Larsa Lachmanna, wiedza o tym gdzie zimują wodniczki, pozwoli zainicjować działania ochronne także w Afryce, za przykładem pierwszych, widocznych już w Europie sukcesów.

CZAS NA KOLEJNE SUKCESY

W celu odnalezienia pozostałych miejsc zimowania wodniczki naukowcy planują kolejne badania terenowe w połączeniu z analizą zdjęć satelitarnych. Zainteresowanie naukowców koncentruje się na południowej Mauretanii i innych obszarach Zachodniej Afryki, gdzie jak przypuszczają zostaną odnalezione kolejne stanowiska tego rzadkiego gatunku.
Znalezienie terenów zimowisk jest wielkim krokiem na przód we wdrażaniu Międzynarodowego Planu Ochrony Wodniczki w ramach Konwencji Bońskiej, który został uzgodniony i podpisany w 2003 roku przez 12 Państw w tym przez Senegal i Polskę.

Ekspedycja została wsparta finansowo przez brytyjskie Królewskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (RSPB), rząd Wielkiej Brytanii (DEFRA), Konwencję Bońską (CMS) i Brytyjskie Towarzystwo Ornitologiczne.

Dzięki uprzejmości: PAP Nauka w Polsce

Następna strona

Poprzednia strona

Wybrane wiadomości z zoologii