Tajemnica miejsca zimowania wodniczki: artykuł nr 4228
2007-02-26 15:56:54 Zoologia
Międzynarodowa ekspedycja naukowa rozwiązała jedną z największych zagadek ornitologicznych ostatnich czasów - informuje Paweł Szałański z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. Tajemnica miejsca zimowania najbardziej zagrożonego wyginięciem polskiego ptaka - wodniczki, została ostatecznie odkryta w styczniu i lutym br. przez ornitologów z Międzynarodowego Komitetu Ochrony Wodniczki BirdLife w trakcie ekspedycji naukowej do Senegalu.
"Jest to ogromny sukces, ponieważ wiedza o tym, gdzie zimują wodniczki,
stanie się punktem zwrotnym i pozwoli podjąć działania ochronne także w Afryce"
- mówi Lars Lachmann, współorganizator wyprawy i koordynator projektu EU LIFE
"Ochrona wodniczki w Polsce i Niemczech" z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony
Ptaków (OTOP).
PO PIÓRZE DO CELU
Aby odkryć tajemnicę miejsca zimowania wodniczek, ptaków wielkości wróbla
przystosowanych do życia na podmokłych łąkach torfowiskowych, naukowcy
zastosowali najnowocześniejsze analizy naukowe w połączeniu z tradycyjnymi
badaniami terenowymi. Dotychczas można było tylko przypuszczać, że wodniczki,
podobnie jak wiele innych europejskich ptaków wędrownych spędzają zimę w Afryce,
jednak nikt nie potrafił określić dokładnego miejsca zimowego pobytu ptaków.
Aby zawęzić obszar poszukiwań zespół naukowców zastosował metodę analizy
izotopów pierwiastków w piórach wodniczek. W trakcie obrączkowania ptaków w
Europie naukowcy pobierali próbki z piór. Poddali je następnie analizie
izotopowej, wiedząc, że ptaki spędzają w Afryce znaczną cześć roku i tam rosną
ich pióra.
Naukowcy porównywali uzyskane w ten sposób dane z mapami rozmieszczenia izotopów
w Afryce. Dzięki temu udało się określić potencjalne miejsca zimowania wodniczek
w strefie Sahelu, półpustynnym obszarze rozciągającym się na południowych
obrzeżach Sahary.
Analiza kilku zarejestrowanych, znanych afrykańskich obserwacji wodniczek w
połączeniu z modelowaniem komputerowym potencjalnie dogodnych stref
klimatycznych doprowadziła naukowców do Senegalu. Jednak dopiero bezpośrednie
badania terenowe pozwoliły wskazać właściwe miejsce. Jest to obszar odpowiednich
dla wodniczki siedlisk o powierzchni 100 km2, położony w Parku Narodowym Djoudj,
w północno - zachodnim Senegalu.
BEZ ZIMOWISKA W AFRYCE MOŻE NIE BYĆ GNIAZDA W POLSCE
Badania wykazały, że zimę spędza tam od 5 do 10 tys. ptaków - blisko 30%
światowej populacji tego gatunku, co jest porównywalne z ilością wodniczek
przebywających w Polsce latem. Odkrycie stanowisk zimowania wodniczki w Senegalu
jest więc niezwykle istotne dla powodzenia działań ochronnych tego gatunku w
Polsce.
Liczebność wodniczki w Europie w ostatnim stuleciu zmniejszyła się drastycznie,
głównie na skutek osuszania terenów podmokłych - naturalnych miejsc rozrodu
wodniczek. Obecnie na całym świecie pozostało około 15 000 par tych ptaków .
"Gwałtowne zmniejszenie się populacji wodniczek w Europie spowodowało
uruchomienie międzynarodowych programów ochronnych, których pierwsze efekty są
już widoczne. W Polsce na wielką skalę prowadzone są działania mające na celu
ochronę i odtwarzanie jej miejsc lęgowych, dzięki projektowi Ochrony Wodniczki
finansowanemu z funduszu LIFE-Nature Unii Europejskiej w którym główną rolę
odgrywa Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP). Na szczęście wiemy
teraz, że w Afryce duża część terenów zimowania wodniczek znajduje się na
obszarze chronionym - na terenie Parku Narodowego Djoudj. Jednak nawet te
mokradła, położone na południowych obrzeżach Sahary są zagrożone widoczną
ekspansją pustyni na południe, napędzaną zmianami klimatycznymi. Inne miejsca w
których przypuszczalnie niegdyś mogły zimować ptaki, już dawno zostały zmienione
w plantacje trzciny cukrowej lub poddały się nasilającej się presji pustyni" -
mówi Lars Lachmann, koordynator projektu ochrony wodniczki w Polsce.
Sytuacja wodniczek w Afryce odzwierciedla dramatyczne zanikanie miejsc lęgowych
wodniczek w Europie, gdzie znajduje się jedynie 40 stanowisk, na których ptaki
gniazdują regularnie. Zdaniem Larsa Lachmanna, wiedza o tym gdzie zimują
wodniczki, pozwoli zainicjować działania ochronne także w Afryce, za przykładem
pierwszych, widocznych już w Europie sukcesów.
CZAS NA KOLEJNE SUKCESY
W celu odnalezienia pozostałych miejsc zimowania wodniczki naukowcy planują
kolejne badania terenowe w połączeniu z analizą zdjęć satelitarnych.
Zainteresowanie naukowców koncentruje się na południowej Mauretanii i innych
obszarach Zachodniej Afryki, gdzie jak przypuszczają zostaną odnalezione kolejne
stanowiska tego rzadkiego gatunku.
Znalezienie terenów zimowisk jest wielkim krokiem na przód we wdrażaniu
Międzynarodowego Planu Ochrony Wodniczki w ramach Konwencji Bońskiej, który
został uzgodniony i podpisany w 2003 roku przez 12 Państw w tym przez Senegal i
Polskę.
Ekspedycja została wsparta finansowo przez brytyjskie Królewskie Towarzystwo
Ochrony Ptaków (RSPB), rząd Wielkiej Brytanii (DEFRA), Konwencję Bońską (CMS) i
Brytyjskie Towarzystwo Ornitologiczne.
Dzięki uprzejmości: PAP Nauka w Polsce
Wybrane wiadomości z zoologii
- W łódzkim ZOO przyszły na świat cztery eskulapy
- Mistrzostwa Żaglowców w Polsce - International Pterophyllum Championship
- W Lubuskiem policzyli nietoperze
- Ryś, płochliwy drapieżnik w Karkonoszach
- Delfin chiński prawdopodobnie wyginął
- Pierwsze ptaki używały do latania zarówno przednich, jak i tylnych kończyn
- Polowania na foki wciąż trwają