Dawid Bergelson (jid. דוד בערגעלסאָן; ur. 31 lipca?/12 sierpnia 1884 w Ochrimowie, zm. 12 sierpnia 1952 w Moskwie) – żydowski prozaik piszący w języku jidysz, działacz Żydowskiego Komitetu Antyfaszystowskiego. Jedna z ofiar stalinowskiego procesu poetów żydowskich.
Urodził się 12 sierpnia 1884 roku[1] w Sarnach[2]. Uczęszczał do chederu oraz kształcił się u prywatnych nauczycieli[3]. W latach 1903–1921 mieszkał z krótkimi wyjątkami w Kijowie. Choć z początku tworzył w językach rosyjskim i hebrajskim, wkrótce zdecydował się pisać jedynie w jidysz[2]. W 1909 roku[3], po problemach ze znalezieniem wydawcy[1], ukazała się jego pierwsza nowela Arum wokzal (Wokół stacji kolejowej), która wzbudziła zainteresowanie krytyki[3]. Większość jego dorobku stanowią nowele i ich adaptacje teatralne[2]; do jego najważniejszych utworów należy[2][3] stworzona w duchu impresjonizmu[2] powieść Noch alemen (1913)[2][3].
W 1921 roku przeniósł się do Berlina[3], pod koniec lat 20. wyjechał w podróż do Stanów Zjednoczonych[2]; od 1934 roku mieszkał w Moskwie[3]. Był znanym działaczem inteligencji żydowskiej w Związku Radzieckim[3]. Przyjaźnił się między innymi z Ilją Erenburgiem i Perecem Markiszem.
W 1952 został oskarżony o działalność wywiadowczą na rzecz krajów zachodnich, propagandę antyradziecką i żydowski nacjonalizm wraz z innymi byłymi działaczami Żydowskiego Komitetu Antyfaszystowskiego – poetami Icykiem Feferem, Dowidem Hofsztejnem, Lejbem Kwitką, Perecem Markiszem oraz aktorem Wieniaminem Zuskinem. 18 lipca tego roku został skazany na śmierć; wyrok wykonano na Łubiance 12 sierpnia.
W 1959 roku wyszedł polski wybór opowiadań Bergelsona, zatytułowany Dwie bestie. Opowiadania poświęcone były przeżywaniu Zagłady.
- ↑ a b Bergelson, David (Rafailovich) 1884-1952 (Dovid Bergelson), [w:] Contemporary Authors [online], Encyclopedia.com [dostęp 2023-06-03] (ang.).
- ↑ a b c d e f g RafałR. Żebrowski RafałR., Bergelsohn Dawid, [w:] Polski słownik judaistyczny [online], delet.jhi.pl [dostęp 2023-06-03] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h AvrahamA. Novershtern AvrahamA., Bergelson, Dovid [online], YIVO Encyclopedia [dostęp 2023-06-03] (ang.).
- ISNI: 0000000108708933
- VIAF: 12447353
- LCCN: n82080244
- GND: 104366575
- LIBRIS: b8nqkbgv23cjd0g
- BnF: 13186520v
- SUDOC: 035395028
- SBN: MILV189679
- NKC: js2010592202
- BNE: XX5384282
- NTA: 071982892
- BIBSYS: 90669717
- CiNii: DA07456362
- Open Library: OL128890A
- PLWABN: 9810645173605606
- NUKAT: n2007115309
- J9U: 987007258529205171
- LNB: 000249071
- LIH: LNB:V*129788;=BV
Oryginał | Edytuj | Historia i autorzy |