rotawirusy

Trwa ogólnopolska kampania edukacyjna „Powstrzymaj Rotawirusy”. Jej celem jest budowanie świadomości problemu, jakim są zakażenia rotawirusowe u niemowląt i dzieci oraz informowanie rodziców o dostępności szczepień przeciwko rotawirusom. Informacje na temat profilaktyki zakażeń rotawirusowych można uzyskać z ogólnopolskich i niszowych stacji telewizyjnych, radia, prasy kobiecej i parentingowej oraz z internetu.
W pierwszych latach życia dziecka jednym z najpoważniejszych zagrożeń
są rotawirusy – drobnoustroje wywołujące biegunki u noworodków i małych
dzieci, często tak gwałtowne, że mogą doprowadzić do odwodnienia.

Szacuje się, że w Polsce co roku zakażeniom rotawirusami ulega ponad
200 000 dzieci poniżej 5 roku życia a do szpitala trafia 6 500
maluchów.

Groźne wirusy
Rotawirusy są głównym powodem ciężkich biegunek u niemowląt i małych
dzieci. Wirus jest bardzo zakaźny, przez co na ogół dotyka całą
rodzinę, choć najtrudniej chorobę znoszą najmłodsi. Im dziecko jest
młodsze, tym większe jest ryzyko odwodnienia, konieczności dożylnego
uzupełniania płynów, a więc i pobytu w szpitalu. Dlatego biegunek nie
wolno lekceważyć1. Pamiętajmy również, że pobyt dziecka w szpitalu może
w dużym stopniu utrudnić normalne funkcjonowanie rodziny, a także
zmusić rodziców do nieobecności w pracy.
W Europie każdego roku rotawirusy atakują około 3,6 mln niemowląt i
dzieci w wieku przedszkolnym, z czego 700 tys. trafia do lekarzy, a 87
tys. wymaga pilnej hospitalizacji.2

Wszędzie tam gdzie my
Rotawirusy nie znają granic geograficznych i z łatwością się
rozprzestrzeniają. Dostają się do organizmu drogą pokarmową lub
kropelkową. Od chorego dziecka zakażają się pozostali członkowie
rodziny. Zakażenie objawia się gorączką, wymiotami i ostrą biegunką,
prowadzącą do odwodnienia.  Towarzyszyć jej mogą również bóle
brzucha oraz objawy infekcji górnych dróg oddechowych. Od zakażenia do
wystąpienia pierwszych dolegliwości mijają zwykle 1-3 dni.

Skuteczna broń w walce z
biegunkami
Układ odpornościowy dziecka powinien być zabezpieczony przed atakiem
wirusów i gotowy do wytwarzania przeciwciał. Rodzice w łatwy i
bezbolesny sposób mogą zapewnić maleństwu wczesną ochronę przed
biegunkami rotawirusowymi, stosując doustne szczepienie. Dostępne dane
wskazuje, że szczepienie jest skutecznie i bezpieczne. Ponadto może być
wykonane jednocześnie z innymi szczepieniami podczas jednej wizyty u
pediatry.5 Dzięki temu, że szczepionka jest podawana doustnie, dziecko
i rodzice nie odczuwają stresu związanego z ukłuciem. , ,

Skuteczność szczepionek przeciwko rotawirusom została potwierdzona w
badaniach klinicznych obejmujących ponad 130 tys. niemowląt na całym
świecie – były to jedne
z największych badań w historii szczepień.3,7 Szczepionki chronią przed
najczęściej występującymi szczepami wywołującymi zakażenia
rotawirusowe, przed odwodnieniem spowodowanym przez biegunkę i wymioty
oraz przed leczeniem szpitalnym.2

Uwaga ważne!
W Polsce dostępne są już dwie szczepionki przeciw rotawirusom. Podaje
się je dzieciom
od 6 tygodnia życia. Szczepienie należy zakończyć w 6 miesiącu życia
dziecka.5,6

Wczesna ochrona jest bardzo ważna, ponieważ powikłania związane z
chorobą najciężej znoszą maluchy w pierwszych czterech miesiącach
życia.3,

Więcej informacji nt. profilaktyki rotawirusowej na stronie

Z jakimi problemami
zdrowotnymi najczęściej borykają się rodzice małych dzieci?
Niestety, okres niemowlęcy i przedszkolny to czas, kiedy rodzice
borykają się z wieloma problemami zdrowotnymi swoich pociech.
Niedojrzałość układu odpornościowego
oraz przebywanie dzieci w dużych zbiorowiskach, takich jak żłobek i
przedszkole, sprzyjają szerzeniu się typowych chorób infekcyjnych o
etiologii wirusowej. Jesienią dominują zakażenia układu oddechowego,
przebiegające z gorączką, katarem, kaszlem i gorszym samopoczuciem.
Groźną, bo obfitującą w szereg poważnych powikłań chorobą jest grypa.
Ciągłym problemem są też typowe choroby zakaźne wieku dziecięcego ospa
wietrzna, różyczka oraz ostre biegunki o etiologii wirusowej lub
bakteryjnej.

Co to są biegunki
rotawirusowe i dlaczego są tak niebezpieczne dla małych dzieci?
Biegunka rotawirusowa to przykład typowej, ostrej choroby przewodu
pokarmowego, którą wywołuje wirus rota. Jej objawy są bardzo gwałtowne
i burzliwe. Wystarczą zaledwie 2-3 dni aby na skutek silnych wymiotów,
gorączki i oddawania wielu wodnistych stolców, doszło
do poważnego odwodnienia dziecka. Ponieważ nawadnianie doustne jest
często niemożliwe ze względu na wymioty, pozostaje hospitalizacja i
dożylne podawanie płynów i niezbędnych elektrolitów.
Niestety, corocznie na świecie odnotowuje się blisko pół miliona zgonów
dzieci
z powodu biegunek rotawirusowych. W Polsce szacuje się, że co roku na
zakażenia rotawirusami cierpi ponad 200 000 dzieci poniżej 5 roku
życia, z czego ok. 6 500 trafia
do szpitala.

Kto jest najbardziej
narażony na zakażenia rotawirusowe?
Zakażenia rotawirusowe występują powszechnie, ale najczęściej u dzieci.
Statystyki podają, że prawie wszystkie dzieci przed ukończeniem 5. roku
życia ulegają zakażeniu. Najcięższą postać zakażenie rotawirusowe
przybiera u niemowlęcia poniżej 6 miesiąca życia – przebieg choroby
jest wówczas bardzo gwałtowny i często nieprzewidywalny. Małe dziecko,
łatwiej niż starsze, ulega odwodnieniu w wyniku gwałtownej biegunki i
wymiotów.

Dlaczego dzieci tak
często chorują na biegunki rotawirusowe?
Szerzeniu się zakażeń rotawirusowych u dzieci sprzyja łatwość
przenoszenia się wirusa, zarówno drogą kropelkową jak i przez kontakt
bezpośredni. Przebywanie jednego chorego dziecka w skupisku
przedszkolnym czy szkole, skutkuje przeniesieniem wirusa na wiele
innych dzieci. Ważną rolę odgrywają też czynniki higieniczne. Małe
dzieci chętnie umieszczają w buzi różne przedmioty. Nie wszystkie też
pamiętają o regularnym myciu rąk po wyjściu z toalety. Jeśli wirusy
obecne są w otaczającym nas środowisku – o zakażenie nietrudno.

W jaki sposób możemy się
zarazić?
Zakażenia rotawirusowe szerzą się niezwykle szybko i z dużą łatwością
obejmują osoby
z bezpośredniego otoczenia. Dzieje się tak dlatego, że ten typ wirusa
jest bardzo zakaźny
i trudny do eliminacji przy użyciu zwykłych środków. Do zakażenia może
dojść zarówno poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą, jak również
przez styczność z zanieczyszczoną powierzchnią czy przedmiotami. Wirusy
przenoszą się na drugą osobę drogą pokarmową, poprzez kontakt z
wydzielinami i wydalinami osób chorych, możliwe jest także
rozprzestrzenianie się drogą kropelkową. Do rozprzestrzeniania się
zakażeń rotawirusowych bardzo często dochodzi wśród dzieci leczonych w
szpitalu z innego powodu.

Czy rodzice i członkowie
rodziny mogą zarazić się od zainfekowanego dziecka?
TAK, niestety pojawienie się biegunki rotawirusowej u dziecka zwykle o
2-3 dni poprzedza wystąpienie biegunki i wymiotów u innych domowników:
mamy, taty, babci. Nasilenie objawów może być różne i zależy od
indywidualnej odporności osób dorosłych. Szerzeniu się zakażeń
rotawirusowych wśród domowników, tak jakw przypadku dzieci, sprzyja
łatwość przenoszenia się wirusa, zarówno drogą kropelkową jak i przez
kontakt bezpośredni oraz wyjątkowo duża zakaźność wirusa. Także jego
odporność na działanie typowych środków dezynfekcyjnych nie ułatwia
zadania. Należy bezwzględnie przestrzegać podstawowych zasad higieny.

Czy opiekunowie mogą
spowodować zakażenie u dziecka?
TAK, do zakażenia u dziecka może dojść w wyniku przeniesienia wirusa z
zakażonej osoby dorosłej. Zasady szerzenia się zakażenia są identyczne
jak w przypadku dzieci, tj. drogą pokarmową, poprzez kontakt z
wydzielinami i/lub wydalinami osób chorych lub drogą kropelkową.

Czy każdy przechodzi
zakażenie w taki sam sposób?
NIE, pomimo że przebieg typowego zakażenia jest bardzo
charakterystycznyi obejmuje triadę objawów: wymioty, gorączkę i
biegunkę, przebieg choroby może być bardzo różny.
U niektórych dzieci pierwsze objawy pojawiają się już po24 godzinach od
zakażenia,
u innych rozwój choroby jest wydłużony do 2-3 dni. Gorączkę obserwuje
się z reguły
u ¾ zakażonych. Z reguły jej nasilenie jest niewielkie, aczkolwiek w
niektórych przypadkach gorączka sięga 40°C i wymaga intensywnego
leczenia przeciwgorączkowego. Do wymiotów dochodzi prawie zawsze, zaś
biegunka może mieć zróżnicowane nasilenie. U części dzieci jest ona
szczególnie obfita i gwałtowna, szybko prowadząc do odwodnienia. U
części dzieci przebieg choroby jest mniej nasilony, samoograniczający,
tak że choroba ustępuje samoistnie w ciągu 3 – 9 dni.
W przypadku dzieci które miały już kontakt z rotawirusem lub były
szczepione, przebieg choroby może być łagodny i objawiać się jedynie
jednorazowymi wymiotami i pojedynczym lub kilkoma wolnymi stolcami.

Jak możemy walczyć z
zakażeniami rotawirusowymi?
W przypadku kiedy doszło już do zakażenia pozostaje nam intensywne
leczenie objawów, obejmujące zwalczanie gorączki i uzupełnianie płynów
i elektrolitów. Najczęściej nawadnianie doustne jest niemożliwe i
pozostaje podawanie płynów w warunkach szpitalnych metodą dożylną.
Optymalnym i najlepszym sposobem walki z szerzeniem się zakażeń
rotawirusowych pozostają szczepienia.

Dlaczego wczesna ochrona
przed biegunkami rotawirusowymi ma tak duże znaczenie?
Zakażenie wirusem rota może przebiegać bezobjawowo, a sam wirus może
być wydalany jeszcze przed wystąpieniem objawów. Dodatkowo wysoka
zakaźność i oporność wirusa wobec zwykłych środków dezynfekcyjnych
sprawiają, że niezwykle trudne, a wręcz niemożliwe jest opanowanie
rozprzestrzeniającego się zakażenia. Nie istnieje specyficzne leczenie
zakażeń rotawirusowych – dlatego doustne szczepienia są jedyną
skuteczną metodą zapobiegania chorobie i hospitalizacji z powodu ostrej
biegunki rotawirusowej wśród dzieci.
Zdecydowana większość przypadków zakażeń występuje w ciągu pierwszych 2
lat życia dziecka, a 50% dzieci hospitalizowanych z powodu zakażeń
rotawirusowych jest w wieku
do 6 miesiąca. Dlatego tak ważna jest wczesna ochrona, którą dziecko
najlepiej powinno nabyć przed okresem największego narażenia na
zakażenie i jego konsekwencje.

Kiedy najlepiej
zaszczepić dziecko?
W przypadku szczepionki dwudawkowej, szczepienie można rozpocząć już
w 6. tygodniu życia dziecka, a cały cykl szczepienia trzeba zakończyć
przed upływem 24. tygodnia życia. Jeśli podamy drugą dawkę szczepionki
w 10 tygodniu życia, która kończy cały schemat, wówczas dziecko będzie
chronione już od 12 tygodnia życia,
a więc najszybciej jak to możliwe. W przypadku zastosowania szczepionki
trzydawkowej, szczepienie można rozpocząć najpóźniej do ukończenia 12.
tygodnia życia dziecka.
i zakończyć do 26 tygodnia życia. Należy pamiętać, że odstępy pomiędzy
dawkami
w przypadku cyklu szczepienia dwu lub trzydawkowego powinny wynosić co
najmniej
4 tygodnie.

Czy można podawać
szczepionkę przeciwko rotawirusom razem z innymi szczepionkami?
TAK. Doustne szczepienie przeciwko rotawirusom można wykonać podczas
jednej wizyty, razem z podaniem większości „nieżywych” szczepionek
podawanych
w postaci zastrzyku. Oczywiście możliwe jest też podanie szczepionki
podczas osobnej wizyty, w dowolnym odstępie czasu. Takie stanowisko
poparte jest wynikami wielu badań klinicznych, które nie wykazały
niekorzystnego wpływu jednoczesnego szczepienia przeciwko rota wirusom,
ze szczepieniami przeciwko błonicy, tężcowi
i krztuścowi, przeciwko Haemophilus influenzae, WZW typu B, polio –
szczepionką pozajelitową (IPV), przeciw pneumokokom (szczepionką
siedmiowalentną skoniugowaną) oraz przeciw meningokokom grupy C.
Zalecenie obowiązujące w Polsce jest zgodne z najnowszymi wytycznymi
ekspertów oraz europejskich towarzystw gastroenterologicznych i chorób
zakaźnych u dzieci (ESPGHAN
i ESPID).

Czy szczepienie jest
bezpieczne dla dziecka?
TAK. Wszystkie szczepionki muszą przejść dokładne badania kliniczne,
które oceniają ich skuteczność i bezpieczeństwo, zanim zostaną
zatwierdzone do stosowania. Bezpieczeństwo szczepionek przeciwko
rotawirusom zostało potwierdzone w badaniach klinicznych
przeprowadzonych wśród ponad 130 tys. niemowląt na całym świecie. Tak
jak każda szczepionka mogą one powodować przemijające działania
uboczne, z których najczęstsze
to utrata apetytu i rozdrażnienie.

Czy warto inwestować w
szczepienia zalecane, które są odpłatne dla rodziców?
Zdecydowanie TAK – aby ustrzec dziecko przed groźbą choroby i jej
powikłań warto wydać nawet kilkaset złotych na zakup zalecanej
szczepionki. Niestety ze względu na ograniczenia finansowe, budżet
państwa nie pokrywa kosztów szczepienia przeciwko rotawirusom. Tak jest
też w przypadku innych poważnych chorób wieku dziecięcego, jak ospa
wietrzna, czy zakażenia wywołane przez bakterie Streptococcus
pneumoniae. Z pewnością powinniśmy korzystać świadomiez dobrodziejstw,
jakie niosą ze sobą szczepienia ochronne. Miejmy nadzieję, że
szczepienia dzisiaj zalecane z czasem wejdą do kalendarza szczepień
obowiązkowych.

Jaki jest koszt
zaszczepienia dziecka, czy to dużo w stosunku do korzyści jakie daje
szczepienie?
Cena jednej dawki może być zróżnicowana w zależności od miejsca nabycia
szczepionki jednak cały koszt szczepienia nie powinien przekraczać ok.
650 zł bez względu na rodzaj szczepionki. Koszt szczepienia (650 zł) to
dla wielu rodzin bardzo poważny wydatek, ale pozwala uchronić to co
najważniejsze – zdrowie maleństwa. Nie bez znaczenia jest też
uniknięcie stresu dziecka związanego z potencjalną hospitalizacją,
ryzyka zakażenia wewnątrzszpitalnego i kosztów związanych z absencją w
pracy rodziców dziecka.