uczulenie

Choroby wywołane przez alergeny, w tym astma o podłożu alergicznym, stały się bardzo częstym zjawiskiem w ciągu ostatniego półwiecza. W związku z tym musiała powstać nowa dziedzina medycyny zajmująca się tym problemem – alergologia. W latach 70-tych ubiegłego stulecia pojawili się w Polsce pierwsi lekarze posiadający specjalizację w tej dziedzinie. Obecnie na terenie całego kraju jest nas niewiele ponad tysiąc. Na podstawie badań epidemiologicznych prowadzonych w Polsce i wielu innych krajach wiemy, że problemy z alergią dotyczą już prawie co trzeciego mieszkańca naszej planety. Dlatego 3 maja na całym świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Astmy i Alergii, który ma zwrócić szczególną uwagę na problemy ludzi chorujących na alergię.

Dlaczego coraz częściej chorujemy na alergię?

Znamy wiele przyczyn – dość dobrze udokumentowanych – które spowodowały
„wybuch” schorzeń alergicznych w ciągu minionych 100 lat. Pozostało jednak
jeszcze trochę do wyjaśnienia w tej kwestii. Teorii jest bardzo wiele. Każda z
nich zawiera dużo prawdy o alergii, jednak nie tłumaczy jej do końca. Teoria
zwana „higieniczną” mówi, że eliminacja chorób pasożytniczych i wszechobecnych
bakterii z najbliższego otoczenia spowodowała, że układ obronny człowieka – z
braku zajęcia – zajął się walką z niewinnymi alergenami. Co to jest alergia? Czy
alergeny to napastnicy, brutalni agresorzy, którzy chcą nam uprzykrzyć życie?
Otóż nie! Tak naprawdę są to bardzo „grzeczne i niewinne” związki białkowe
znajdujące się w naszym otoczeniu. I wszystko byłoby w porządku, gdyby organizm
alergika nie zachowywał się jak agresor. Niewinne pyłki roślinne przez alergika
traktowane są jak groźny wirus lub super bakteria, którą za wszelką cenę trzeba
zniszczyć nie zważając na następstwa. Ta bezsensowna walka przynosi alergikom
efekty w postaci obrzęku, zaczerwieniania, wysięku – tam gdzie dochodzi do
kontaktu z alergenem. Mówimy wtedy, że mamy do czynienia z pojawieniem się tzw.
objawów alergicznego zapalenia.

Kiedy warto wybrać się do alergologa?

Informacja o schorzeniach alergicznych powinna dotrzeć do osób, które nigdy
nie skorzystały z możliwości pomocy lekarskiej lub nie zdają sobie sprawy z
następstw ignorowania występujących dolegliwości. Nie oznacza to, że każdy
pacjent, u którego pojawiły się niewielkie objawy alergii, musi natychmiast
zgłosić się do lekarza i być systematycznie leczony. Niektóre reakcje alergiczne
występują tylko raz w życiu i nigdy więcej już się nie powtarzają. Niektóre mają
przebieg niezwykle łagodny, tak że są przez lata praktycznie niezauważalne.
Jednak kiedy uciążliwe objawy pojawią się pierwszy raz w życiu – bezwzględnie
wymagają przynajmniej jednorazowej konsultacji z lekarzem alergologiem. Jeżeli
dotyczą niemowląt i małych dzieci, mają charakter nawrotowy, trwają długo i są
uciążliwe, wskazane jest systematyczne leczenie alergologiczne. Edukacja na
temat zagadnień alergicznych jest szeroko prowadzona już od wielu lat na łamach
prasy, szczególnie w pismach i poradnikach dla rodziców oraz w popularnych
tytułach prasowych, skierowanych do kobiet. Praktycznie nie ma takiego numeru
poczytnego tygodnika, dwutygodnika czy miesięcznika, w którym nie pojawia się
słowo: alergia. Być może tak się dzieje, ponieważ alergia stała się modna? I tak
i nie. Temat, który dotyczy nas lub naszych najbliższych, zawsze będzie dla nas
interesujący. Pojawienie się objawów nadwrażliwości może być związane
praktycznie z każdym środowiskiem pracy, może dotyczyć każdej sfery życia
prywatnego. Ponadto dotyczy wielu różnych narządów ciała. Związane jest z
jedzeniem, ubieraniem się, stosowaniem kosmetyków, z przyjemnościami, z
kontaktem ze zwierzętami, roślinami, z hobby, ze snem, itd.…Niewiele jest
schorzeń u człowieka, które są tak bardzo uzależnione od otaczającego go
środowiska i podczas których w sposób tak bardzo „namacalny” – człowiek może
zrobić wiele, sam dla siebie.

Objawy wywołane tym samym alergenem mogą być bardzo różne u wielu osób.
Dlatego reakcje alergiczne – pomimo ogromnego postępu w diagnostyce jaki dokonał
się w ostatnich 30 latach – są wciąż pewną zagadką dla lekarzy i pacjentów, a
postępowanie z pacjentem cierpiącym na alergię – bardzo indywidualne. Czasem
trudno postawić właściwą diagnozę, a nawet potwierdzić lub wykluczyć
jednoznacznie, czy występujące objawy chorobowe mają związek z alergią. Często
się zdarza, że lekarze specjaliści, którzy mają problem z ustaleniem przyczyn
dolegliwości u pacjenta, u którego nie stwierdzą ewidentnych zmian lub uszkodzeń
narządów, a problem dotyczy jedynie ich funkcjonowania, szukają przyczyn na tle
alergicznym i kierują na konsultację do alergologa. Potwierdzenie alergii
dodatnimi testami nie może jednak zawsze wszystkiego tłumaczyć. Wykonane badania
alergologiczne wymagają zawsze wnikliwiej analizy specjalisty i tylko on jest w
stanie ustalić faktyczny związek pomiędzy dodatnimi wynikami badań, a objawami
chorobowymi. Istnieje możliwość, że pacjent będzie miał dodatnie testy a nie
będzie chory. Jest to tzw. alergia „niema”. Dlatego wykonywanie powszechnie
dostępnych badań alergologicznych lub „pseudo-alergologicznych” na własną rękę i
wyciąganie wniosków tylko na ich podstawie, często wprowadza pacjentów w błąd i
naraża ich na niepotrzebne stosowanie niektórych leków (np. przeciw
histaminowych, które można otrzymać w aptece bez recepty).

Czy alergia jest zaraźliwa, skoro tak dużo osób na nią choruje?

Często zdarza się, że objawy pojawiają się w tym samym czasie, u osób
przebywających razem, u członków rodziny. Tłumaczone jest to często przebywaniem
w tym samym „astmo lub alergo-gennym” środowisku domowym. Pozostaje wciąż wiele
wątpliwości związanych z ujawnianiem się chorób alergicznych. Chociaż astma nie
jest zakaźna, choroby infekcyjne także mogą być przyczyną jej ujawnienia. Dziś
wiemy, że taką rolę mogą spełniać chlamydia pneumoniae lub mycoplasma pneumoniae,
drobnoustroje wywołujące infekcje dróg oddechowych. Do wystąpienia choroby
zawsze jednak konieczne są predyspozycje genetyczne. Dlatego jeżeli użyjemy np.
nowego środka piorącego, możemy mieć wrażenie epidemii, gdy u kilku domowników
pojawią się swędzące plamy na ciele. Na szczęście powrót do tolerowanych środków
piorących lub zmiękczających wprowadza znów spokój w rodzinie. Jeżeli znana nam
jest skłonność do alergii warto korzystać wyłącznie z preparatów
hipoalergicznych, które posiadają odpowiednie atesty i rekomendacje zaufanych
instytucji medycznych np. Instytutów Pediatrii, Instytutu Matki i Dziecka w
Warszawie oraz Polskiego Zakładu Higieny. Proszki lub płyny stosowane do prania
ubranek dziecięcych muszą być łatwe do wypłukania, bezwonne lub o delikatnym,
niedrażniącym zapachu. Nie mogą zawierać kwasu borowego. Najlepiej preparaty (w
tym także środki piorące) dobierać indywidualnie, gdyż organizm każdego alergika
reaguje inaczej. Atopowe zapalenie skóry i wyprysk kontaktowy to najwcześniejsze
objawy alergii, a astma to schorzenie najczęstsze. Jedna nie leczona choroba
alergiczna może prowadzić do ujawnienia kolejnej, która może dokuczać przez całe
życie. Dlatego nie bagatelizujmy alergii i poświęćmy jej czasem tyle uwagi, ile
ona poświęca nam.

Autor: Lek. Med. Zbigniew Kurzyca,
specjalista pediatra, alergolog,
członek Polskiego Towarzystwa Alergologicznego
oraz Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego
Źródło: biuro prasowe JELP