włosogłówka

W ramach spotkań naukowych XI Festiwalu Nauki w Instytucie Parazytologii PAN odbyły się wykłady dotyczące tajemnic świata parazytologii. „Parazytologia to nauka o pasożytach, chorobach jakie wywołują i metodach ich zwalczania – wyjaśniła dr Anna Borecka. – Obszarem badań jest między innymi wpływ pasożytów na organizm żywiciela oraz ich przystosowanie do życia w wyjątkowych warunkach.”

Około 1/4 gatunków zwierząt żyjących na ziemi to pasożyty. Mogą osiągnąć
rozmiary od 1 mikrometra do kilku, a nawet kilkudziesięciu metrów. Aby móc
przetrwać w środowisku, jakim na przykład jest wnętrze układu pokarmowego,
naczyń krwionośnych czy innych tkanek, pasożyty wytworzyły specjalne aparaty
czepne, takie jak przyssawki, kolce i haki. Dysponują wyspecjalizowanym aparatem
ruchowym, który mogą stanowić rzęski, wici, błonki czy układ
powłokowo-mięśniowy. Aparat ten pozwala im na dotarcie do określonego miejsca w
organizmie żywiciela lub przenoszenie się pomiędzy żywicielami.

„Pasożyty mają bardzo skomplikowany cykl rozmnażania, z żywicielami pośrednimi.
Często każde ze stadiów wymaga innych warunków życia i innego żywiciela. Tak
wysokie wymagania powodują, że tylko niewielki procent osiąga etap pełnej
dojrzałości. Dlatego olbrzymia jest zdolność reprodukcyjna pasożytów. Niektóre
potrafią produkować do 200 tys. jaj dziennie. – opowiadała dr A. Borecka. – Aby
przetrwać i pokonać poszczególne etapy, stosują mimikrę, a także potrafią
manipulować żywicielem i zmieniać jego zachowania. Wszystko po to, aby zwiększyć
szanse na osiągnięcie kolejnego stadium i osiągnąć sukces rozrodczy.”

W kolejnych wykładach zwrócono uwagę na zagrożenia, jakim robaki pasożytnicze są
dla zdrowia człowieka. „Wyróżnia się ponad 100 gatunków pasożytów patogennych, a
wśród nich ponad 60 stanowią robaki. Ilość zachorowań powodowanych przez
pasożyty według danych wynosi nawet 900 mln osób dla niektórych gatunków –
wyjaśnił dr hab. Jakub Gawor. – Badania pokazują , że ok. 70 proc. ludności
wiejskiej w Egipcie jest zainfekowanych przez przywry. Do najbardziej
niebezpiecznych gatunków zalicza się zarodziec malarii i bąblowiec wielojamowy.
W Polsce najczęstszymi parazytozami są owsica, toksokaroza, zakażenie glistnicą
i włosogłówką. Nasze badania przeprowadzone w 2005 roku pokazały, że w
województwie małopolskim zainfekowanych parazytozami było ok. 30 proc. krów.”

Zagrożenia zakażenia parazytozami są specyficzne w różnych rejonach kuli
ziemskiej. Według WHO najbardziej zagrażają ameboza, leiszmanioza, malaria,
śpiączka afrykańska, choroba Chagasa, drukunkuloza – uzupełniły wykład młode
badaczki z Instytutu Parazytologii.

Pasożyty roznoszą się przez wodę, potrafią trwać w ziemi oczekując na
sprzyjające okoliczności. Metodami profilaktyki jest ścisła higiena, szczególnie
ważna w krajach tropikalnych i subtropikalnych, obejmująca częste mycie rąk,
unikanie kontaktu z naturalnymi zbiornikami wody: nie wchodzenie do nich, nie
picie z niech wody a jeśli to tylko przefiltrowanej i długo gotowanej,
stosowanie zabezpieczeń przed ukąszeniami – np. zawieszenie moskitiery nad
łóżkiem”.

Uczestnicy wykładu, poza wysłuchaniem prelekcji, mogły również obejrzeć
przygotowane preparaty.