Komórki dendrytyczne i nagroda Nobla: artykuł nr 5084
2007-10-08 12:13:52 Ciekawostki
Odkrycie komórek dendrytycznych, pełniących ważną rolę w kształtowaniu odporności organizmu, zostało w tym roku uhonorowane tzw. amerykańskim Noblem, tj. prestiżową Nagrodą Laskera. Od roku 1946 aż 70 laureatów medycznego Nobla otrzymało wcześniej właśnie tą nagrodę. Czy w tym roku historia się powtórzy?
W poniedziałek 8 października o godz. 11.30 poznamy tegorocznego noblistę lub
noblistów w dziedzinie medycyny i fizjologii. Jednak proces selekcji kandydatów
do tego najbardziej prestiżowego wyróżnienia naukowego rozpoczął się już we
wrześniu ubiegłego roku. Wtedy to Komisja Noblowska, mająca swą siedzibę w
Karolinska Institutet w Sztokholmie, rozesłała do około 3 tys. osób z całego
świata specjalne listy z prośbą o zaproponowanie kandydatów do nagrody.
Nominacje można było zgłaszać do 1 lutego 2007.
Następnie przygotowano szczegółowe raporty na temat każdego z kandydatów, który
spełnia stawiane warunki. Raporty te są podstawą do dalszych obrad.
Choć każdego roku naukowcy typują kolegów najbardziej zasługujących na Nobla, to
nazwiska laureatów pozostają tajemnicą aż do momentu ogłoszenia nagrody.
Jedyną wskazówką, kto może zostać noblistą w dziedzinie medycyny, jest
prestiżowa amerykańska nagroda Laskera, nazywana często "amerykańskim Noblem".
Od roku 1946 aż 70 laureatów medycznego Nobla otrzymało wcześniej właśnie tą
nagrodę.
W 2007 roku jej zdobywcą został Amerykanin Ralph M. Steinman - odkrywca komórek
dendrytycznych, bardzo ważnych komórek odporności, które zapoczątkowują i
regulują reakcję organizmu na obce cząsteczki, tzw. antygeny. Rolą komórek
dendrytycznych jest m.in. szkolenie innych komórek odporności w rozpoznawaniu i
zwalczaniu infekcji, jak również w tropieniu i niszczeniu nowotworów. Obecnie
wielkie nadzieje wiąże się ze szczepionkami przeciwnowotworowymi, które
wykorzystują specjalnie zaprogramowane komórki dendrytyczne.
Choć Noble w dziedzinie medycyny i fizjologii mają gratyfikować istotne dla
ludzkości badania, a Komisja Noblowska stara się w tej dziedzinie unikać
kontrowersyjnych werdyktów, to w ponad 10- letniej historii nagrody zdarzały się
również wpadki. Przykładem może być np. Nobel z 1949 roku dla portugalskiego
neurologa Egasa Moniza - twórcy tzw. psychochirurgii i prekursora lobotomii,
metody polegającej na niszczeniu fragmentów tkanki mózgu narzędziem wprowadzonym
przez otwór w czaszce. Wykorzystywano ją w leczeniu objawów pobudzenia, depresji
oraz stanów lękowych.
Lobotomia zrobiła karierę na całym świecie - ponieważ była wielokrotnie tańsza
niż utrzymanie chorego w szpitalu psychiatrycznym. Operowano dziesiątki tysięcy
chorych, niekiedy wykorzystując ją do "unieszkodliwienia" osób kłopotliwych dla
otoczenia lub niewygodnych politycznie. W Japonii poddawano lobotomii nawet
dzieci słabo radzące sobie w szkole. Metodę zarzucono, gdy w latach 50. pojawiły
się silnie działające leki przeciwpsychotyczne i przeciwdepresyjne. Ponadto
okazało się, że lobotomia nie była skuteczniejsza w terapii rzeczywiście chorych
psychicznie osób niż pozostawienie pacjenta w spokoju - część chorych zdrowieje
sama.
Do innych nietrafnych decyzji Komisji Noblowskiej zalicza się również przyznanie
Nobla w 1926 duńskiemu patologowi Johannesoi Fibigerowi. Miał on dokonać
odkrycia przyczyn raka, które nazwał "krętkami nowotworowymi" - Spiroptera
carcinoma. Jednak późniejsze badania zupełnie podważyły jego wyniki.
Kolejną wpadką było przyznanie Nobla rok później (w 1927 roku) Austriakowi
Juliusowi Wagnerowi von Jaureggowi - za opracowanie sposobu na łagodzenie
objawów późnej kiły. Okazało się, że podwyższona temperatura ciała hamuje postęp
tej poważnej choroby wenerycznej. Wagner von Jauregg zakażał więc pacjentów
malarią, w której gorączka powtarza się co trzy dni. Na szczęście penicylina,
odkrycie innego laureata (Nobel z 1945 r.), sir Alexandra Fleminga,
wyeliminowała takie metody walki z kiłą.
Nagroda Nobla ma wartość 10 mln szwedzkich koron, czyli ok. 1,3 mln dolarów.
PAP - Nauka w Polsce, Joanna Morga, Paweł Wernicki
Dzięki uprzejmości: PAP Nauka w Polsce
Wybrane wiadomości z ciekawostek
- Czechy: Stary telewizor mieszkaniem nietoperza
- Bociany w drodze do gniazd
- Chemia, środowisko i aktywność człowieka w rozwoju cywilizacji
- Wystawa zdjęć żurawi w Muzeum Przyrody
- Rospuda: ekolog ranny po upadku z drzewa
- Pogodowe anomalie na całym świecie
- Wrocławska Akademia Rolnicza - Uniwersytetem Przyrodniczym